Các đối tác thương mại lớn của Mỹ như Trung Quốc, Mexico, EU, được dự báo chịu nhiều thiệt hại vì chính sách bảo hộ của ông Donald Trump.

Chiều 6/11, ứng cử viên đảng Cộng hòa Donald Trump vượt qua đối thủ đảng Dân chủ Kamala Harris để đắc cử Tổng thống Mỹ. Cuộc bầu cử được thế giới theo dõi sát sao, do đề xuất của các ứng viên được dự báo tác động lớn đến cả kinh tế Mỹ và toàn cầu. Trong đó, kế hoạch của Trump sẽ gần như đảo ngược hoàn toàn các chính sách của chính quyền hiện tại.

Theo giới phân tích, dưới đây là các nền kinh tế sẽ chịu tác động mạnh nhất khi ông Trump đắc cử.

Trung Quốc

Xe điện chuẩn bị xuất khẩu tại Cảng quốc tế Taicang ở Tô Châu, Giang Tô ngày 9/5. Ảnh: Reuters

Giới quan sát nhận định Trung Quốc hiện là đối thủ lớn nhất của Mỹ về kinh tế. Sự cạnh tranh giữa hai quốc gia sẽ không có dấu hiệu suy giảm, dù ai trở thành Tổng thống tiếp theo của Mỹ.

Tuy nhiên, trong khi bà Harris không đề xuất thay đổi chính sách hiện tại, là áp thuế nhập khẩu có mục tiêu, ông Trump lại muốn áp thuế với mọi sản phẩm vào Mỹ. Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông đề xuất áp thuế 10-20% với hàng nhập từ các nước, riêng Trung Quốc là 60%.

Năm 2018, Donald Trump đã phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Ông áp thuế nhập khẩu lên tới 25% với 350 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, trong đó có pin năng lượng mặt trời, máy giặt, thép và nhôm. Bắc Kinh sau đó trả đũa bằng động thái tương tự.

Căng thẳng thương mại khiến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới phần nào chịu ảnh hưởng. Tuy nhiên, tác động không kéo dài. Xuất khẩu của Trung Quốc tăng mạnh trở lại trong đại dịch, khi người tiêu dùng phương Tây bị phong tỏa và tăng mua đồ điện tử, gia dụng. Vài năm qua, các hãng xuất khẩu nước này cũng tìm thêm được nhiều khách hàng mới, nhờ sự hỗ trợ của chính phủ và giá sản phẩm thấp.

Dẫu vậy, với việc Trump tuyên bố thắng cử, vòng 2 của cuộc chiến này được dự báo khốc liệt hơn. Mỗi năm, Trung Quốc bán hơn 400 tỷ USD hàng hóa sang Mỹ. Mức thuế đề xuất 60% sẽ khiến thiệt hại với nước này lớn hơn trước đây.

Ngoài thương mại, ngành công nghệ Trung Quốc cũng sẽ chịu sức ép lớn. Giới lãnh đạo doanh nghiệp công nghệ nước này cho rằng phong cách khó đoán của Trump có thể khiến triển vọng ngành công nghệ trở nên phức tạp.

Ông có khả năng tăng kiểm soát xuất khẩu và đưa ra thêm nhiều biện pháp trừng phạt với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc. Trong nhiệm kỳ trước, Trump đã áp thuế với hàng tỷ USD hàng công nghệ Trung Quốc, đồng thời trừng phạt các đại gia công nghệ nước này như hãng chip SMIC và hãng viễn thông Huawei.

Patrick Zweifel - kinh tế trưởng tại Pictet Asset Management - ước tính nếu thuế nhập khẩu với toàn bộ hàng Trung Quốc được nâng lên 60%, tăng trưởng của Trung Quốc có thể giảm thêm 1,4% về 3,4% năm tới.

Ngân hàng UBS dự báo thuế nhập khẩu của Trump sẽ khiến tăng trưởng của Trung Quốc giảm thêm 2,5% trong vòng 12 tháng sau khi được áp dụng. Tuy nhiên, mức giảm sẽ chỉ còn 1,5% nếu Bắc Kinh trả đũa.

Dù vậy, Tong Zhao - nhà nghiên cứu cấp cao tại tổ chức tư vấn Carnegie Endowment for International Peace - cho rằng việc ông Trump thắng cử "cũng không hoàn toàn bất ngờ với Trung Quốc". Trên Reuters, ông cho rằng Trung Quốc có thể phản ứng bằng cách đẩy nhanh việc tự chủ kinh tế và công nghệ, đồng thời tăng cường quan hệ kinh tế với các nước như Nga.

Liên minh châu Âu (EU)

Nhân viên trong nhà máy của Volkswagen tại Wolfsburg (Đức). Ảnh: Reuters

Số liệu của Cơ quan thống kê Liên minh châu Âu (Eurostat) cho thấy năm ngoái, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của hàng hóa EU. Kim ngạch thương mại hàng hóa, dịch vụ song phương khoảng 1.000 tỷ USD mỗi năm.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã áp thuế 10% và 25% lần lượt với nhôm và thép nhập khẩu vào Mỹ với lý do an ninh quốc gia. Hiện tại, nếu Mỹ tăng thuế lên 10% với tất cả hàng hóa, kinh tế châu Âu có thể chịu cú sốc lớn.

Theo ngân hàng ABN AMRO (Hà Lan), thiệt hại với GDP khu vực đồng euro sẽ tương tự cuộc khủng hoảng năng lượng sau khi chiến sự Nga - Ukraine nổ ra năm 2022. Báo cáo của Viện kinh tế IW (Đức) chỉ ra nếu Trump áp thuế nhập khẩu 20% với hàng từ EU và khối này cũng áp thuế trả đũa, GDP eurozone dự kiến giảm 1,3% năm 2027 và 2028.

Các ngành như máy móc, xe hơi và hóa chất cũng chịu thiệt hại nếu bị tăng thuế nhập khẩu vào Mỹ, do số sản phẩm trên chiếm 68% hàng xuất của EU sang nước này năm ngoái. Đức - đầu tàu kinh tế của châu Âu - là quốc gia chịu ảnh hưởng lớn nhất, do các sản phẩm nêu trên chủ yếu của doanh nghiệp nước này.

Goldman Sachs dự báo chính sách thuế của Trump có khả năng làm tăng lạm phát tại Mỹ, buộc Cục Dự trữ liên bang (Fed) tăng lãi suất. Việc này sẽ kéo giá USD lên cao, khiến euro yếu đi.

Nếu Mỹ áp thuế 10% với tất cả hàng nhập khẩu, riêng hàng Trung Quốc là 20%, đồng thời giảm thuế trong nước, euro sẽ giảm 8-10% so với đôla Mỹ. Trường hợp Trump chỉ tăng thuế nhập khẩu với hàng Trung Quốc, đồng euro giảm giá khoảng 3%.

Mexico

Peso Mexico liên tục mất giá so với USD trong nửa năm qua. Đồ thị: Reuters

Chiều 6/11, giá đồng peso Mexico giảm 3% khi ông Trump tuyên bố thắng cử. Hiện tại, mỗi USD đổi được 20,8 peso. Đây là mức thấp nhất của nội tệ Mexico kể từ tháng 8/2022.

Nước láng giềng của Mỹ được dự báo đối mặt với rào cản thương mại lớn dưới thời Trump. Chris Turner - Giám đốc các thị trường tại ING cho rằng 2025 sẽ là "năm khó khăn với peso", nếu Trump xem xét lại việc gia hạn Hiệp định thương mại tự do Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) trong kỳ đánh giá năm 2026. Hiệp định này có hiệu lực từ năm 2020.

Trong buổi vận động tranh cử tại Wisconsin ngày 6/10, Trump còn dọa áp thuế nhập khẩu lên đến 200% với xe có xuất xứ Mexico, để hỗ trợ ngành ôtô trong nước. Nhiều hãng hiện sản xuất các mẫu giá rẻ, kích thước nhỏ tại Mexico, giúp họ có lợi nhuận tốt hơn. Năm ngoái, Mexico xuất khẩu 3 triệu xe sang Mỹ, một nửa trong số này của ba hãng GM, Ford và Stellantis.

Đầu tuần này, Trump cũng tuyên bố sẽ áp thuế nhập khẩu 25-100% với sản phẩm từ Mexico, trừ phi nước này đóng biên giới với Mỹ để siết nhập cư. Kim Clausing - nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson - cho biết năm ngoái, Mỹ nhập khẩu 476 tỷ USD hàng hóa từ Mexico. Hiện tại, Washington áp rất ít thuế nhập khẩu lên nước láng giềng.